ચોથું પગાર પંચ 40 વર્ષ પહેલા એટલે કે 1986માં લાગુ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારબાદ લઘુત્તમ બેઝિક વેતન 750 રૂપિયા નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું. હવે કેન્દ્ર સરકાર તરફથી 8મા પગાર પંચને મંજૂરી મળી ગઈ છે. કેન્દ્ર સરકારના કર્મચારીઓનો મૂળ પગાર 51,480 રૂપિયા પ્રતિ માસ રહેશે.
PM મોદીએ આઠમા પગાર પંચની રચનાને આપી મંજૂરી
આનો અર્થ એ થયો કે 40 વર્ષમાં લઘુત્તમ પગારમાં 6,764 ટકાનો વધારો થયો છે.વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ગુરુવારે કેન્દ્રીય કર્મચારીઓના પગાર અને પેન્શનરોના ભથ્થાંમાં સુધારો કરવા માટે આઠમા પગાર પંચની રચનાને મંજૂરી આપી હતી.આ પગલાથી કેન્દ્ર સરકારના લગભગ 50 લાખ કર્મચારીઓ અને લગભગ 65 લાખ પેન્શનધારકોને ફાયદો થશે. નિષ્ણાતોના મતે, 8માં પગાર પંચ હેઠળ કેન્દ્રીય કર્મચારીઓનો બેઝિક પગાર 51,480 રૂપિયા પ્રતિ માસ થઈ શકે છે.
40 વર્ષ પહેલા 1986માં ચોથા પગાર પંચ હેઠળ કેન્દ્રીય કર્મચારીઓનો લઘુત્તમ પગાર કેટલો હતો?
કેન્દ્ર સરકારના ડેટા અનુસાર, 4થા પગાર પંચથી લઈને 8મા પગાર પંચની ભલામણો અનુસાર અંદાજિત આંકડાઓ સુધી, કેન્દ્રીય કર્મચારીઓના પગારમાં લગભગ 69 ગણો વધારો થયો છે ચાલો તમને એ પણ જણાવીએ કે 40 વર્ષ પહેલા દેશના કેટલા કર્મચારીઓને પગાર પંચનો લાભ મળતો હતો અને લઘુત્તમ પગાર કેટલો હતો..
8મા વેતન પંચ અંગે સરકારનો નિર્ણય
ગુરુવારે માહિતી આપતાં માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે કહ્યું હતું કે વડા પ્રધાને કેન્દ્ર સરકારના કર્મચારીઓ માટે આઠમા કેન્દ્રીય પગાર પંચને મંજૂરી આપી દીધી છે.ટૂંક સમયમાં કમિશનના અધ્યક્ષ અને બે સભ્યોની નિમણૂક કરવામાં આવશે. સાતમા પગાર પંચની રચના 2014માં કરવામાં આવી હતી અને તેની ભલામણો 1 જાન્યુઆરી, 2016થી અમલમાં આવી હતી.
કાર્યકાળ 2026માં થઈ રહ્યો છે સમાપ્ત
મંત્રીએ કહ્યું કે 2025માં નવા પગાર પંચની રચના કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરવાથી એ સુનિશ્ચિત થશે કે સાતમા પગાર પંચનો કાર્યકાળ પૂરો થાય તે પહેલા તેની ભલામણો પ્રાપ્ત થાય અને તેની સમીક્ષા કરવામાં આવે.
કમિશન કેવી રીતે કામ કરે છે?
પગાર પંચ સરકારને ભલામણો કરતા પહેલા કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો અને અન્ય સંબંધિત પક્ષો સાથે વ્યાપક પરામર્શ કરે છે. પગાર પંચ સરકારી કર્મચારીઓ માટે પગાર માળખું, લાભો અને ભથ્થાં નક્કી કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. રાજ્ય સરકારોની માલિકીના મોટાભાગના એકમો પંચની ભલામણોનો અમલ કરે છે. માહિતી અનુસાર, આ પગલાથી સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં કામ કરતા કર્મચારીઓ સહિત લગભગ 50 લાખ કેન્દ્ર સરકારના કર્મચારીઓને ફાયદો થશે. આ ઉપરાંત લગભગ 65 લાખ પેન્શનધારકોના પેન્શનમાં વધારો થશે.
દિલ્હીના કેટલા કર્મચારીઓને ફાયદો થશે?
તેનાથી એકલા દિલ્હીમાં અંદાજે ચાર લાખ કર્મચારીઓને ફાયદો થશે. જેમાં સંરક્ષણ અને દિલ્હી સરકારના કર્મચારીઓનો સમાવેશ થાય છે.દિલ્હીમાં 5 ફેબ્રુઆરી 2025ના રોજ વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાવાની છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું કે સામાન્ય રીતે દિલ્હી સરકારના કર્મચારીઓનો પગાર કેન્દ્રીય પગાર પંચ સાથે વધે છેઆનાથી સરકારી કર્મચારીઓના જીવનની ગુણવત્તામાં સુધારો થશે તેમજ વપરાશ અને આર્થિક વૃદ્ધિને નોંધપાત્ર વેગ મળશે. સાતમા પગાર પંચ હેઠળ નાણાકીય વર્ષ 2016-17માં ખર્ચમાં રૂ. 1 લાખ કરોડનો વધારો થયો હતો
લઘુત્તમ પગાર કેટલો હોઈ શકે?
કિંગ સ્ટબ એન્ડ કાસિવાના પાર્ટનર, એડવોકેટ્સ અને એટર્ની રોહિતાશ્વ સિન્હા, મીડિયા રિપોર્ટમાં જણાવે છે કે મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, કેન્દ્ર સરકારના કર્મચારીઓના પગારનું મૂલ્યાંકન કરવા અને તેમાં ફેરફાર કરવા માટે દર 10 વર્ષે પગાર પંચની સ્થાપના કરવામાં આવે છે.છેલ્લું પગાર પંચ, એટલે કે 7મો પગાર, જાન્યુઆરી 2016 માં અમલમાં આવ્યો હતો. જેમાં ફિટમેન્ટ ફેક્ટર 2.57નો ઉપયોગ કરીને લઘુત્તમ બેઝિક પગાર રૂ. 7000 થી વધારીને રૂ. 18,000 કરવામાં આવ્યો હતો…
પગારમાં ફેરફાર સેન્ટ્રલ સિવિલ સર્વિસીસ રૂલ્સ 2025 દ્વારા લાગુ કરાય તેવી શક્યતા
એવું માનવામાં આવે છે કે 8માં પગાર પંચમાં, બેઝિક સેલરીમાં આશ્ચર્યજનક રીતે 186 ટકાનો વધારો થશે, જેના કારણે લઘુત્તમ બેઝિક પગાર 51,480 રૂપિયા પ્રતિ માસ થઈ શકે છે.તેમણે કહ્યું કે એવું લાગે છે કે 8મા પગાર પંચ માટે ફિટમેન્ટ ફેક્ટર 2.86 છે. પગારમાં ફેરફાર સેન્ટ્રલ સિવિલ સર્વિસીસ (રિવાઈઝ્ડ પે) રૂલ્સ, 2025 દ્વારા લાગુ કરવામાં આવે તેવી શક્યતા છે. આનાથી પેન્શન અને અન્ય નિવૃત્તિ લાભો જેમ કે EPF, ગ્રેચ્યુટી વગેરેમાં પણ વધારો થઈ શકે છે..
ફિટમેન્ટ ફેક્ટરથી પગારની ગણતરી કેવી રીતે કરવી?
કેન્દ્ર સરકારના કર્મચારીઓ 8મા પગાર પંચ દ્વારા જાહેર કરાયેલ ફિટમેન્ટ ફેક્ટરના આધારે પગાર વધારાની ગણતરી કેવી રીતે કરી શકે? ચાલો એક ઉદાહરણ દ્વારા આને સમજવાનો પ્રયત્ન કરીએ.ધારો કે તમારો મૂળ પગાર હાલમાં 40,000 રૂપિયા પ્રતિ માસ છે અને 8મા પગાર પંચે 2.5ના ફિટમેન્ટ ફેક્ટરની ભલામણ કરી છે. તેના આધારે તમારો બેઝિક સેલરી વધીને 1 લાખ રૂપિયા પ્રતિ મહિને થશે. જો કે, પ્રારંભિક સમયગાળામાં મોંઘવારી ભથ્થું આપવામાં આવશે નહીં કારણ કે સામાન્ય રીતે પગાર પંચ તેની ભલામણ કરે છે. પગાર પંચની ભલામણો મુજબ, મોંઘવારી ભથ્થું સામાન્ય રીતે ભવિષ્યના વર્ષોમાં પગારમાં ઉમેરવામાં આવે છે. પગાર પંચની ભલામણો અનુસાર અન્ય ભથ્થાઓમાં પણ ફેરફાર થઈ શકે છે.
અગાઉના પગાર પંચો દ્વારા કરાયેલી ભલામણો
7મું પગાર પંચ (ફેબ્રુઆરી, 2014 થી નવેમ્બર, 2016)
અધ્યક્ષ : જસ્ટિસ એકે માથુર
ન્યુનત્તમ પગાર : વધીને રૂ. 18,000 પ્રતિ માસ
મહત્તમ પગાર : રૂ. 2,50,000 પ્રતિ માસ
ખાસ ભલામણ : ગ્રેડ પે સિસ્ટમના સ્થાને નવા પગાર મેટ્રિક્સની ભલામણ કરવામાં આવી હતી
વિશેષ વિશેષતા : લાભો અને કાર્ય-જીવન સંતુલન પર ધ્યાન આપવામાં આવ્યું હતું.
લાભાર્થી : એક કરોડથી વધુ (પેન્શનરો સહિત)
છઠ્ઠું પગાર પંચ (ઓક્ટોબર, 2006 થી માર્ચ, 2008)
અધ્યક્ષ : જસ્ટિસ બી.એન. શ્રી કૃષ્ણ
વિશેષ સુવિધા : પે બેન્ડ અને ગ્રેડ પે રજૂ કરવામાં આવ્યો
ન્યૂનતમ પગાર : 7,000 રૂપિયા પ્રતિ માસ
મહત્તમ પગાર : 80,000 રૂપિયા પ્રતિ માસ
પ્રોત્સાહન : પ્રદર્શન સંબંધિત પ્રોત્સાહનો પર ભાર
લાભાર્થીઓ : લગભગ 60 લાખ કર્મચારીઓ
5મું પગાર પંચ (એપ્રિલ, 1994 થી જાન્યુઆરી, 1997)
અધ્યક્ષ : જસ્ટિસ એસ. રત્નવેલ પાંડિયન
ન્યૂનતમ પગાર : દર મહિને ભલામણ કરેલ રૂ. 2,550.
ખાસ મુદ્દો : પગારધોરણની સંખ્યા ઘટાડવા સૂચવ્યું, સરકારી કચેરીઓના આધુનિકીકરણ પર ધ્યાન આપો.
લાભાર્થીઓ : લગભગ 40 લાખ કર્મચારીઓ
ચોથું પગાર પંચ (સપ્ટેમ્બર, 1983 થી ડિસેમ્બર, 1986)
અધ્યક્ષ : પી.એન. સિંઘલ
ન્યૂનતમ પગાર : દર મહિને ભલામણ કરેલ રૂ. 750
વિશેષ વિશેષતા : તમામ રેન્કમાં પગારમાં અસમાનતા ઘટાડવા પર ધ્યાન આપવામાં આવ્યું હતું. કામગીરી સાથે જોડાયેલ પગાર માળખું રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું
લાભાર્થીઓ : 35 લાખથી વધુ કર્મચારીઓ
40 વર્ષમાં 69 ગણો વધારો
જો 8મા પગારપંચ હેઠળ લઘુત્તમ બેઝિક પગાર 51,480 રૂપિયા થઈ જાય છે, તો છેલ્લા 40 વર્ષમાં કેન્દ્રીય કર્મચારીઓનો પગાર 69 ગણો વધી જશે. માહિતી અનુસાર, ચોથું પગાર પંચ 40 વર્ષ પહેલા એટલે કે 1986માં લાગુ કરવામાં આવ્યું હતું. જેમાં મિનિમમ બેઝિક સેલેરી 750 રૂપિયા હતી. મતલબ કે ત્યારથી લઈને 8મા પગારપંચ સુધી લઘુત્તમ બેઝિક પગારમાં 6,764 ટકાનો વધારો થયો હશે.આનો અર્થ એ થયો કે કેન્દ્રીય કર્મચારીઓનો બેઝિક પગાર 4થા પગાર પંચથી 8મા પગાર પંચ સુધી 69 ગણો વધ્યો હશે.
પગાર પંચ શા માટે રચાય છે?
સામાન્ય રીતે, દર 10 વર્ષે કેન્દ્ર સરકાર તેના કર્મચારીઓના પગારમાં સુધારો કરવા માટે પગાર પંચની રચના કરે છે.1947 થી સાત પગાર પંચની રચના કરવામાં આવી છે. પગાર પંચ કેન્દ્ર સરકારના કર્મચારીઓ અને પેન્શનરોને મોંઘવારી માટે વળતર આપવાના હેતુથી મોંઘવારી ભથ્થા અને મોંઘવારી રાહતની ફોર્મ્યુલામાં સુધારાની પણ ભલામણ કરે છે. રાજ્ય સરકારો પણ કેન્દ્રીય પગાર પંચની તર્જ પર તેમના કર્મચારીઓના પગારમાં સુધારો કરે છે.
