Business: અઢળક રૂપિયો ભારતમાં આવી રહ્યો છે, રોકાણ ક્યાં થઈ રહ્યું છે?

• વિદેશી રોકાણકારો દેશમાં ઘણું રોકાણ કરી રહ્યા છે
  
• વિદેશીઓ ઇક્વિટી માર્કેટમાં રોકાણ નથી કરી રહ્યા
  
• ભારતનો આર્થિક વિકાસ દર 7 ટકાની આસપાસ છે
  

ભારત આજે વિશ્વમાં સૌથી ઝડપથી વિકસતું અર્થતંત્ર છે. કદાચ આ જ કારણ છે કે વિદેશી રોકાણકારો દેશમાં ઘણું રોકાણ કરી રહ્યા છે. પરંતુ ન તો તે ઇક્વિટી માર્કેટમાં રોકાણ કરી રહ્યા છે અને ન તો આ નાણાં સીધા વિદેશી રોકાણના રૂપમાં આવી રહ્યા છે. તો આ પૈસા ક્યાં જાય છે?

ભારતનો આર્થિક વિકાસ દર 7 ટકાની આસપાસ છે. આવી સ્થિતિમાં, તે વિશ્વભરના રોકાણકારો માટે સૌથી આકર્ષક સ્થળ બની ગયું છે. ઓગસ્ટ મહિનામાં વિદેશી પોર્ટફોલિયો રોકાણકારોએ દેશની અંદર ઘણું રોકાણ કર્યું છે, પરંતુ રસપ્રદ વાત એ છે કે તેમણે આ રોકાણ ન તો શેરબજારમાં કર્યું છે અને ન તો આ રોકાણ ફોરેન ડાયરેક્ટ ઈન્વેસ્ટમેન્ટ (FDI)ના રૂપમાં આવ્યું છે. દેશમાં. તો પછી આ પૈસા ક્યાં રોકાયા?

ડિપોઝિટરીનો ડેટા જોઈને તમને આ માહિતી મળશે. ઓગસ્ટ મહિનામાં અત્યાર સુધીમાં વિદેશી રોકાણકારોએ બોન્ડ માર્કેટમાં રૂ. 11,366 કરોડનું રોકાણ કર્યું છે. આ સાથે દેશના બોન્ડ માર્કેટમાં આ વર્ષે ચોખ્ખો રોકડ પ્રવાહ રૂ. 1 લાખ કરોડને વટાવી ગયો છે.

જેપી મોર્ગનના રેટિંગની અસર

દેશના બોન્ડ માર્કેટમાં મોટા પ્રમાણમાં નાણાંનું રોકાણ કરનારા વિદેશી રોકાણકારોની કેટલીક ક્રેડિટ જૂનમાં જેપી મોર્ગનના રિપોર્ટને આપી શકાય છે. આ વર્ષે જૂનમાં જેપી મોર્ગને તેના ‘ઇમર્જિંગ માર્કેટ ગવર્નમેન્ટ બોન્ડ ઇન્ડેક્સ’માં ભારતના બોન્ડ માર્કેટનો સમાવેશ કર્યો હતો. ત્યારથી દેશના બોન્ડ માર્કેટમાં રોકડનો પ્રવાહ વધ્યો છે. ડિપોઝિટરી ડેટા અનુસાર, વિદેશી પોર્ટફોલિયો રોકાણકારો (FPIs)એ આ મહિને (24 ઓગસ્ટ સુધી) બોન્ડ માર્કેટમાં રૂ. 11,366 કરોડનું રોકાણ કર્યું છે.

ભારતીય બોન્ડ માર્કેટમાં જુલાઈમાં રૂ. 22,363 કરોડ, જૂનમાં રૂ. 14,955 કરોડ અને મે મહિનામાં રૂ. 8,760 કરોડનું ચોખ્ખું રોકાણ થયું છે. જ્યારે આ પહેલા એપ્રિલમાં FPIએ રૂ. 10,949 કરોડ ઉપાડી લીધા હતા. આ નવીનતમ રોકડ પ્રવાહ સાથે, 2024 માં અત્યાર સુધીમાં બોન્ડ્સમાં FPIsનું ચોખ્ખું રોકાણ રૂ. 1.02 લાખ કરોડ સુધી પહોંચી ગયું છે.

બજાર નિષ્ણાતો શું કહે છે?

બજાર નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે ઓક્ટોબર 2023માં ભારતને ગ્લોબલ બોન્ડ ઈન્ડેક્સમાં સામેલ કરવાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. ત્યારથી, FPIs એ ભારતના બોન્ડ માર્કેટમાં મોટી અપેક્ષાઓ સાથે રોકાણ કરવાનું શરૂ કર્યું છે. તેમનું રોકાણ સતત વધી રહ્યું છે અને રોકડ પ્રવાહ સ્થિર છે.

બીજી તરફ, યેન કેરી ટ્રેડને કારણે એટલે કે ઓછા વ્યાજ દર ધરાવતા દેશો પાસેથી લોન લઈને અન્ય દેશોની સંપત્તિમાં રોકાણને સમાપ્ત કરવું, અમેરિકામાં મંદીના ભય અને વૈશ્વિક સ્તરે ચાલી રહેલા સંઘર્ષને કારણે, FPIs એ ઈક્વિટીમાંથી રૂ. 16,305 કરોડ પાછા ખેંચી લીધા છે. અત્યાર સુધી આ મહિને કરતાં વધુ લીધો છે. મોર્નિંગસ્ટાર ઇન્વેસ્ટમેન્ટ રિસર્ચ ઇન્ડિયાના એસોસિયેટ ડિરેક્ટર (રિસર્ચ મેનેજમેન્ટ) હિમાંશુ શ્રીવાસ્તવ કહે છે કે બજેટમાં ઇક્વિટી રોકાણ પર કેપિટલ ગેઇન ટેક્સમાં વધારો કરવાની જાહેરાતથી આ વેચાણમાં ઘણો વધારો થયો છે. આ ઉપરાંત ભારતીય શેરોનું મૂલ્ય વધુ પડતું હોવાને કારણે FPIs સાવચેત છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.