CJI જસ્ટિસ DY ચંદ્રચુડ 10 નવેમ્બરે નિવૃત્ત થશે. તેમનું પદ છોડતા પહેલા તેમને એક મોટું કાર્ય પૂર્ણ કરવાનું છે. CJI પાસે 8 નવેમ્બર (શુક્રવાર)ના છેલ્લા કાર્યકારી દિવસ પહેલા માત્ર 15 કામકાજના દિવસો બાકી છે. આ દરમિયાન તેમણે બંધારણીય બેન્ચના ઘણા નિર્ણયો અને આદેશો આપવાના છે, જેના પર તેમણે પોતાનો આદેશ અનામત રાખ્યો છે.
AMUના લઘુમતી દરજ્જા અંગે નિર્ણય
ફેબ્રુઆરીમાં સુપ્રીમ કોર્ટના 7 ન્યાયાધીશોની બંધારણીય બેન્ચે અલીગઢ મુસ્લિમ યુનિવર્સિટી (AMU)ના લઘુમતી દરજ્જા પર પોતાનો નિર્ણય સુરક્ષિત રાખ્યો હતો. ભારતના બંધારણની કલમ 30 હેઠળ AMUને લઘુમતીનો દરજ્જો મળે છે કે કેમ તે નક્કી કરવા માટે કોર્ટ આગામી દિવસોમાં પોતાનો આદેશ જાહેર કરશે. બંધારણની કલમ 30 એવી જોગવાઈ કરે છે કે, તમામ લઘુમતીઓને પછી ભલે તે ધર્મ કે ભાષાના આધારે હોય તેમને તેમની પસંદગીની શૈક્ષણિક સંસ્થાઓની સ્થાપના અને સંચાલન કરવાનો અધિકાર છે.
શું પ્રક્રિયા શરૂ થયા બાદ ભરતીના નિયમોમાં સુધારો થશે?
5 જજોની બંધારણીય બેન્ચ નક્કી કરશે કે ભરતી પ્રક્રિયાના નિયમોમાં ફેરફાર કરી શકાય કે નહીં. આ મામલે નિર્ણય જુલાઈ 2023 માટે અનામત રાખવામાં આવ્યો હતો. આ મામલો રાજસ્થાન હાઈકોર્ટ સાથે સંબંધિત છે, જ્યારે 2013માં અનુવાદકોની જગ્યાઓ પર ભરતી દરમિયાન કેટલાક નિયમોમાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યા હતા. જે ઉમેદવારો પહેલેથી લેખિત પરીક્ષા અને મૌખિક પરીક્ષા માટે હાજર થયા હતા તેમને જાણ કરવામાં આવી હતી કે માત્ર તે ઉમેદવારો નિમણૂક માટે પાત્ર હશે. જેમણે તેમની પરીક્ષામાં ઓછામાં ઓછા 75 ટકા ગુણ મેળવ્યા છે. આવી સરકારી નોકરીઓ મેળવવા માટે પરીક્ષા આપનારા ઉમેદવારો પર આ નિર્ણયની વ્યાપક અસર પડશે.
શું આસામ NRC માન્ય છે?
નાગરિકતા અધિનિયમ 1955ની કલમ 6Aને પડકારતી અરજીઓ પર સુપ્રીમ કોર્ટની 5 જજની બંધારણીય બેન્ચ પોતાનો ચુકાદો આપશે. CJI જસ્ટિસ DY ચંદ્રચુડ, જસ્ટિસ સૂર્યકાન્ત, એમએમ સુંદરેશ, જેબી પારડીવાલા અને મનોજ મિશ્રાની બનેલી 5 જજોની બેન્ચે ડિસેમ્બર 2023માં આદેશ અનામત રાખ્યો હતો. કલમ 6A હેઠળ વિદેશીઓ કે જેઓ 1 જાન્યુઆરી 1966 પહેલા આસામમાં પ્રવેશ્યા હતા અને સામાન્ય રીતે રાજ્યમાં રહે છે. તેમની પાસે ભારતીય નાગરિકોના તમામ અધિકારો અને જવાબદારીઓ હશે. 1 જાન્યુઆરી 1966 અને 25 માર્ચ 1971 વચ્ચે રાજ્યમાં પ્રવેશેલા લોકો પાસે સમાન અધિકારો અને જવાબદારીઓ હશે. સિવાય કે તેઓ 10 વર્ષ સુધી મતદાન કરી શકશે નહીં. સુપ્રીમ કોર્ટનો નિર્ણય એ પણ નક્કી કરશે કે સંસદને નાગરિકતા કાયદો બનાવવાનો કેટલો અધિકાર છે.
ઇન્ડસ્ટ્રિઅલ દારૂને નિયંત્રિત કરવાનો અધિકાર કોને છે?
સુપ્રીમ કોર્ટની નવ ન્યાયાધીશોની બેન્ચ કેન્દ્ર અને રાજ્યો વચ્ચે સત્તાના વિભાજન અને તેની નાણાકીય અસરો અંગેના કેસની સુનાવણી કરશે. સુપ્રીમ કોર્ટ એ હકીકત પર વિચાર કરી રહી છે કે શું રાજ્યો કે કેન્દ્ર પાસે ઇન્ડસ્ટ્રિઅલ દારૂને નિયંત્રિત કરવાનો અધિકાર છે કે નહીં. સુપ્રીમ કોર્ટે એપ્રિલ 2024માં આ મામલામાં પોતાનો નિર્ણય સુરક્ષિત રાખ્યો હતો. આ નિર્ણય મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે તે કેન્દ્ર અને રાજ્યો બન્ને માટે આવકના મહત્વના સ્ત્રોતને અસર કરે છે.
શું કેન્દ્ર પાસે સંપત્તિનું પુનઃવિતરણ કરવાની સત્તા છે?
સર્વોચ્ચ અદાલતની નવ ન્યાયાધીશોની બંધારણીય બેન્ચ ખાનગી મિલકતો હસ્તગત કરવા અને તેનું પુનઃવિતરણ કરવાના સરકારના અધિકારક્ષેત્રના મુદ્દા પર નિર્ણય કરશે અને બંધારણની કલમ 39(B) મુજબ તેને સમુદાયના ભૌતિક સંસાધન તરીકે ગણવામાં આવે કે કેમ. કલમ 39(B) બંધારણની રાજ્ય નીતિના નિર્દેશક સિદ્ધાંતો હેઠળ આવે છે, જે જોગવાઈ કરે છે કે સમુદાયના ભૌતિક સંસાધનોની માલિકી અને નિયંત્રણ એવી રીતે વહેંચવામાં આવશે કે તે લોકોના સામાન્ય હિતમાં હોય. જ્યારે કલમ 31(C) અમુક નિર્દેશક સિદ્ધાંતોને અસર કરતા કાયદાઓનું રક્ષણ કરે છે. કોર્ટ સમક્ષ મુખ્ય મુદ્દો બંધારણની બે જોગવાઈઓ સાથે સંબંધિત છે – કલમ 31C અને કલમ 39(B). આ બન્ને આર્ટિકલ રાજ્ય નીતિના નિર્દેશક સિદ્ધાંતોનો ભાગ છે. બંધારણ કહે છે કે કાયદો બનાવતી વખતે આ સિદ્ધાંતોને લાગુ કરવાની રાજ્યની ફરજ રહેશે.
BYJUSને લઈ સુનાવણી
BYJUS ના વિદેશી રોકાણકારોની અરજી પર સુપ્રીમ કોર્ટ પોતાનો ચુકાદો આપશે. જેમાં અમેરિકન ધિરાણકર્તા GLAS ટ્રસ્ટ કંપની LLC દ્વારા BYJUS સામેની નાદારીની કાર્યવાહીને રદ કરવા અને નેશનલ કંપની લો એપેલેટ ટ્રિબ્યુનલ દ્વારા તેના બોર્ડને પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે દાખલ કરવામાં આવેલા કેસમાં હસ્તક્ષેપની માંગ કરવામાં આવી છે. આદેશ અનામત રાખતી વખતે ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની ત્રણ ન્યાયાધીશોની બેન્ચે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે જ્યાં સુધી ચુકાદો ન આવે ત્યાં સુધી વચગાળાના રિઝોલ્યુશન પ્રોફેશનલ યથાસ્થિતિ જાળવી રાખશે અને લેણદારોની સમિતિની કોઈપણ બેઠક યોજશે નહીં.
કોલકાતાના આરજી ટેક્સ કેસમાં સુનાવણી
ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ DY ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની સુપ્રીમ કોર્ટની બેન્ચ દેશભરમાં ડોક્ટરો અને પેરા મેડિકલ સ્ટાફની સુરક્ષા પર નેશનલ ટાસ્ક ફોર્સ દ્વારા આપવામાં આવેલા સૂચનોની સુનાવણી કરશે. કોલકાતાની હોસ્પિટલમાં દુષ્કર્મ અને હત્યા બાદ CJIએ આ મામલાની સ્વતઃ સંજ્ઞાન લીધી હતી.
Source link
