તેલંગાણા ચળવળ દ્વારા 17 વર્ષની ઉંમરે રાજકારણમાં પ્રવેશેલા યેચુરીને કટોકટી દરમિયાન ઓળખ મળી હતી. એવું કહેવાય છે કે ઈમરજન્સી દરમિયાન યેચુરીની નાકાબંધીને કારણે ઈન્દિરા ગાંધીને જવાહરલાલ નહેરુ યુનિવર્સિટીના ચાન્સેલર પદેથી રાજીનામું આપવાની ફરજ પડી હતી.
ભારતમાં લગભગ 45 વર્ષ સુધી ડાબેરી રાજકારણને પ્રભાવિત કરનાર સીતારામ યેચુરી હવે નથી રહ્યા. યેચુરી કોમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ઓફ ઈન્ડિયા (માર્કસવાદી)ના વડા હતા. તેલંગાણા ચળવળ દ્વારા 17 વર્ષની ઉંમરે રાજકારણમાં પ્રવેશેલા યેચુરીને કટોકટી દરમિયાન ઓળખ મળી હતી. એવું કહેવાય છે કે ઈમરજન્સી દરમિયાન યેચુરીની નાકાબંધીને કારણે ઈન્દિરા ગાંધીને જવાહરલાલ નહેરુ યુનિવર્સિટીના ચાન્સેલર પદેથી રાજીનામું આપવાની ફરજ પડી હતી.
યેચુરી 1990ના દાયકામાં સીપીએમના પોસ્ટર બોય હતા. મીડિયામાં પક્ષનો પક્ષ રજૂ કરવો હોય કે રાષ્ટ્રીય ટીવી પર ચર્ચા, યેચુરી દરેક જગ્યાએ સીપીએમ વતી જોવા મળ્યા હતા.
સીતારામ યેચુરી રાજકારણમાં કેવી રીતે આવ્યા?
આંધ્રના કાકાનીડાના વતની સીતારામ યેચુરીનો જન્મ 1952માં ચેન્નાઈમાં થયો હતો. યેચુરીનું પ્રારંભિક શિક્ષણ હૈદરાબાદમાં થયું હતું. સીતારામ યેચુરી તેમના વિદ્યાર્થીકાળ દરમિયાન તેલંગાણા આંદોલનમાં જોડાયા હતા. 1969 સુધી તેઓ આ અંગેના પ્રદર્શનોમાં ભાગ લેતા રહ્યા, પરંતુ 1970માં દિલ્હી આવ્યા બાદ તેઓ આ આંદોલનથી સક્રિય રીતે અલગ થઈ ગયા. તેલંગાણા આંદોલન તેલંગાણાને આંધ્રથી અલગ કરવાનું હતું.
આ આંદોલન 2013માં સફળ રહ્યું હતું અને યુપીએ સરકાર દરમિયાન આંધ્રનું વિભાજન થયું હતું.
યેચુરીએ દિલ્હી યુનિવર્સિટીની સેન્ટ સ્ટીફન્સ કોલેજમાંથી ગ્રેજ્યુએશન કર્યું હતું. આ પછી તેઓ વધુ અભ્યાસ માટે જવાહરલાલ નેહરુ યુનિવર્સિટી આવ્યા. યેચુરી અહીં વિદ્યાર્થી સંઘના અધ્યક્ષ પણ હતા. યેચુરી વર્ષ 1977-78માં જેએનયુએસયુના પ્રથમ પ્રમુખ બન્યા હતા.
ઇન્દિરાને રાજીનામું આપવાની ફરજ પડી હતી
25 જૂન, 1975ના રોજ ઈન્દિરા ગાંધીએ ઈમરજન્સી લાદવાની જાહેરાત કરી હતી. યેચુરી તે સમયે જેએનયુમાં ભણતા હતા. તેઓએ કટોકટીનો વિરોધ કરવા યુનાઈટેડ સ્ટુડન્ટ્સ ફેડરેશનની રચના કરી. આ સંગઠનના બેનર હેઠળ યેચુરીએ ઈમરજન્સીના વિરોધમાં ઈન્દિરા ગાંધીના ઘર સુધી કૂચ પણ કાઢી હતી.
જ્યારે ઈન્દિરાએ વિરોધનું કારણ પૂછ્યું તો યેચુરીએ મેમોરેન્ડમ વાંચવાનું શરૂ કર્યું. તેમણે પોતાના મેમોરેન્ડમમાં લખ્યું હતું કે કોઈ સરમુખત્યાર યુનિવર્સિટીના કુલપતિ પદ પર ન હોવું જોઈએ. ઈમરજન્સી દરમિયાન ઈન્દિરા જેએનયુમાં એક કાર્યક્રમ કરવા ઈચ્છતી હતી, પરંતુ વિદ્યાર્થીઓના વિરોધને કારણે તેમનો કાર્યક્રમ થઈ શક્યો ન હતો.
આખરે ઈન્દિરા ગાંધીએ JNUના ચાન્સેલર પદેથી રાજીનામું આપી દીધું. આ રાજીનામાના થોડા દિવસો બાદ સીતારામ યેચુરીની તેમના ઘરેથી ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. ઈમરજન્સી દરમિયાન યેચુરીને અરુણ જેટલી જેલમાં રાખવામાં આવ્યા હતા.
કેરળ-બંગાળ બહારના પ્રથમ રાષ્ટ્રપતિ
1978માં, સીતારામ યેચુરીને માર્ક્સવાદી કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીની વિદ્યાર્થી પાંખ સ્ટુડન્ટ ફેડરેશન ઓફ ઈન્ડિયાના સંયુક્ત સચિવ બનાવવામાં આવ્યા હતા. 1984માં યેચુરીને આ સંસ્થાના વડા બનાવવામાં આવ્યા હતા. યેચુરી SFIના પહેલા વડા હતા જે બંગાળ અને કેરળના ન હતા. SFI માં તેમના રોકાણ દરમિયાન, યેચુરીએ બંગાળ અને કેરળની બહાર સંગઠનનું વિસ્તરણ કર્યું. ત્યારબાદ યેચુરી 1992માં સીપીએમના પોલિટબ્યુરોમાં જોડાયા. પોલિટબ્યુરોના સભ્ય બન્યા બાદ તેમણે કેન્દ્રીય રાજકારણ કરવાનું શરૂ કર્યું.
કોરોનામાં પુત્રનું મોત, પરિવારમાં પત્ની અને પુત્રી
સીતીરામ યેચુરીના પુત્ર આશિષ યેચુરીનું વર્ષ 2021માં કોરોના વાયરસના કારણે અવસાન થયું હતું. યેચુરી હવે તેમની પત્ની સીમા ચિશ્તી અને પુત્રી અખિલા યેચુરીથી બચી ગયા છે. સીમા ભારતની વરિષ્ઠ પત્રકાર છે. યેચુરીના બીજા લગ્ન સીમા સાથે હતા. તેમના પ્રથમ લગ્ન CPM કાર્યકર ઈન્દ્રાણી મજમુદાર સાથે થયા હતા, જેમની સાથે બાદમાં તેમના છૂટાછેડા થઈ ગયા હતા.
યુપીએની રચનામાં ભૂમિકા, સીપીએમ સામે આવી
સીતારામ યેચુરીએ 2004માં એનડીએ વિરુદ્ધ સંયુક્ત વિપક્ષી મોરચો બનાવવામાં પડદા પાછળ મોટી ભૂમિકા ભજવી હતી. તેમણે તમામ પક્ષોને જોડવા માટે તત્કાલિન CPM મહાસચિવ સુરજીત સિંહ સાથે કામ કર્યું હતું. 2004 માં, યુનાઈટેડ યુપીએ એનડીએને કેન્દ્રમાંથી બહાર કરવામાં સફળ રહી હતી.
2004માં મનમોહન સિંહની સરકાર બન્યા બાદ યેચુરીએ યુપીએનો કોમન મિનિમમ પ્રોગ્રામ તૈયાર કરવામાં પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. 2008માં, જ્યારે CPMએ કોંગ્રેસમાંથી સમર્થન પાછું ખેંચવાનો નિર્ણય કર્યો, ત્યારે યેચુરી તેની સામે આવ્યા. તેણે તેને પાર્ટી માટે ખતરનાક ગણાવ્યું. જોકે, પોલિટબ્યુરોના નિર્ણયને કારણે યેચુરી તેનો ખુલ્લેઆમ વિરોધ કરી શક્યા ન હતા.
જનરલ સેક્રેટરી રહીને CPMને પુનર્જીવિત કરી શક્યા નથી
2005માં રાજ્યસભા દ્વારા ઉપલા ગૃહમાં પહોંચેલા સીતારામ યેચુરી 2015માં સીપીએમના મહાસચિવ બન્યા હતા. તે સમયે સીપીએમ ત્રિપુરામાં સરકારમાં હતી અને કેરળ અને બંગાળમાં બીજી સૌથી મોટી પાર્ટી હતી. 2016 માં, CPM કેરળમાં સત્તામાં આવી, પરંતુ બંગાળ અને ત્રિપુરામાં તેનો પરાજય થયો. યેચુરીએ સીપીએમમાં પ્રાણ ફૂંકવા માટે ઘણા પ્રયોગો કર્યા. આમાં કોંગ્રેસ સાથે ગઠબંધન, ધર્મ અને જાતિના રાજકારણને સંપૂર્ણપણે નકારવાનો સમાવેશ થાય છે. જો કે, યેચુરીનો એકપણ પ્રયોગ સફળ થયો નહીં અને સીપીએમ કેરળ સિવાય ક્યાંય પણ સફળ થઈ શકી નહીં. તાજેતરની લોકસભા ચૂંટણીમાં, CPMએ દેશમાં 4 બેઠકો જીતી હતી, જ્યારે તે સમગ્ર દેશમાં માત્ર 1.76 ટકા મત મેળવી શકી હતી.
Source link
