Two Apps Dominate 80 Percent Of UPI Transactions : સરકાર અને RBIને મળી જોખમની ચેતવણી

ભારતમાં ડિજિટલ પેમેન્ટનો ચહેરો બદલી નાખનાર યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ (UPI) હવે દરેક ખૂણામાં ઉપયોગમાં લેવાઈ રહ્યો છે. પરંતુ હવે, ફિનટેક સેક્ટર તરફથી એક મોટી ચેતવણી આવી છે. એક અહેવાલ મુજબ, ઉદ્યોગ સંસ્થા ઇન્ડિયા ફિનટેક ફાઉન્ડેશન (IFF) એ સરકાર અને રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (RBI) ને દેશની ડિજિટલ પેમેન્ટ સિસ્ટમમાં વધતા જતા એકાગ્રતાના જોખમો અંગે ચેતવણી આપી છે.

• 80% UPI વ્યવહારો ફક્ત બે એપ્લિકેશનો દ્વારા થાય છે

IFF મુજબ, આજે ભારતમાં UPI દ્વારા કરવામાં આવતા તમામ ડિજિટલ વ્યવહારોમાંથી 80% થી વધુ વ્યવહારો ફક્ત બે તૃતીય-પક્ષ એપ્લિકેશન પ્રદાતાઓ (TPAPs) દ્વારા કરવામાં આવે છે, જે મુખ્ય મોબાઇલ ચુકવણી એપ્લિકેશનો છે. આનો અર્થ એ છે કે આમાંથી કોઈપણ એપ્લિકેશનમાં વિક્ષેપ સમગ્ર UPI સિસ્ટમને અસર કરી શકે છે.

• ફિનટેક કંપનીઓની ચેતવણી

29 ઓક્ટોબર, 2025ના રોજ લખેલા પત્રમાં, IFFએ જણાવ્યું હતું કે UPI હાલમાં એકાગ્રતાના ગંભીર જોખમનો સામનો કરી રહ્યું છે. તેથી, દેશના ડિજિટલ ચુકવણી માળખાને મજબૂત બનાવવા માટે, સ્પર્ધા વધારવી અને અન્ય એપ્લિકેશનોને સમાન તકો પૂરી પાડવી જરૂરી છે. આ પત્ર નાણા મંત્રાલય અને RBI બંનેને મોકલવામાં આવ્યો હતો.

• UPIમાં અત્યાર સુધીનો રેકોર્ડ વ્યવહાર

નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (NPCI) ના ડેટા અનુસાર, સપ્ટેમ્બર 2025માં UPI દ્વારા 19.63 અબજ વ્યવહારો થયા હતા, જેનું કુલ મૂલ્ય આશરે ₹24.90 લાખ કરોડ હતું. ઓગસ્ટ 2025માં આ સંખ્યા 20 અબજને વટાવી ગઈ હતી. આ દર્શાવે છે કે ભારતમાં ડિજિટલ વ્યવહારો કેટલી ઝડપથી વધ્યા છે, પરંતુ તેમાંથી મોટો હિસ્સો કેટલીક પસંદગીની કંપનીઓ દ્વારા નિયંત્રિત છે.

• સરકાર અને RBI તરફથી સૂચનો

તેના પત્રમાં, IFF ભલામણ કરે છે કે સરકાર, RBI અને NPCI સંયુક્ત રીતે UPI પ્રોત્સાહન પદ્ધતિમાં સુધારો કરે. આનાથી નાના અને નવા TPAP ને વધુ પ્રોત્સાહન મળશે, UPI બજારમાં સ્પર્ધા સુનિશ્ચિત થશે અને એકાધિકાર દૂર થશે.