માલેગાંવ બ્લાસ્ટ કેસમાં ટૂંક સમયમાં આવશે ચુકાદો, સાધ્વી પ્રજ્ઞા ઠાકુર સહિત તમામ આરોપીઓ કોર્ટમાં હાજર

29 સપ્ટેમ્બર 2008ના રોજ, માલેગાંવના ભીકુ ચોક ખાતે એક ટુ-વ્હીલરમાં બોમ્બ વિસ્ફોટ થયો હતો, જેમાં 6 લોકો માર્યા ગયા હતા અને 101 ઘાયલ થયા હતા. મૃતકોમાં ફરહીન ઉર્ફે શગુફ્તા શેખ લિયાકત, શેખ મુશ્તાક યુસુફ, શેખ રફીક મુસ્તફા, ઇરફાન ઝિયાઉલ્લાહ ખાન, સૈયદ અઝહર સૈયદ નિસાર અને હારૂન શાહ મોહમ્મદ શાહ સામેલ હતા. શરૂઆતમાં, સ્થાનિક પોલીસે FIR નોંધી હતી, પરંતુ બાદમાં કેસ ATSને સોંપવામાં આવ્યો હતો. ATSએ દાવો કર્યો હતો કે ‘અભિનવ ભારત’ નામનું સંગઠન 2003 થી સંગઠિત ગુનાખોરી ગેંગ તરીકે કાર્યરત હતું. ATSએ તેની ચાર્જશીટમાં પ્રજ્ઞા સિંહ ઠાકુર, કર્નલ પુરોહિત, ઉપાધ્યાય સહિત કુલ 16 લોકોને આરોપી બનાવ્યા છે.

એન્જિન-ચેસિસ નંબર સાથે છેડછાડ કરવામાં આવી હતી

પહેલો સંકેત એક LML ફ્રીડમ મોટરસાઇકલ પરથી મળ્યો, જેનો નંબર (MH-15-P-4572) નકલી હતો અને તેના એન્જિન-ચેસિસ નંબર સાથે છેડછાડ કરવામાં આવી હતી. ફોરેન્સિક તપાસ પછી, તેનો અસલી નંબર GJ-05-BR-1920 હોવાનું બહાર આવ્યું, જે પ્રજ્ઞા સિંહ ઠાકુરના નામે નોંધાયેલ હતું. 23 ઓક્ટોબર 2008ના રોજ, પ્રજ્ઞા ઠાકુર, શિવનારાયણ કાલસાંગરા અને શ્યામ ભાવરલાલ શાઉની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. નવેમ્બર 2008 સુધીમાં, 11 ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને MCOCA (મહારાષ્ટ્ર સંગઠિત ગુના નિયંત્રણ અધિનિયમ) લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો.

કાવતરું અને આરોપો

ફરિયાદ પક્ષના મતે, કર્નલ પુરોહિત કાશ્મીરથી RDX લાવ્યા હતા અને મહારાષ્ટ્રમાં તેમના ઘરમાં છુપાવી દીધા હતા. બોમ્બ દેવલાલી કેન્ટોનમેન્ટ વિસ્તારમાં સુધાકર ચતુર્વેદીના ઘરમાં તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો. ATSએ દાવો કર્યો હતો કે મોટરસાઇકલ બોમ્બ પ્રવીણ ટક્કલકી, રામજી કાલસાંગરા અને સંદીપ ડાંગે દ્વારા લગાવવામાં આવ્યો હતો અને તે બધા એક મોટા ષડયંત્ર હેઠળ કામ કરી રહ્યા હતા.

11 આરોપીઓ અને 3 વોન્ટેડ

મુસ્લિમ બહુમતી ધરાવતા માલેગાંવ વિસ્તારને રમઝાન પહેલા સાંપ્રદાયિક અશાંતિ ફેલાવવા માટે પસંદ કરવામાં આવ્યો હોવાનો આરોપ છે. પહેલી ચાર્જશીટ જાન્યુઆરી 2009માં દાખલ કરવામાં આવી હતી, જેમાં 11 આરોપીઓ અને 3 વોન્ટેડ હતા. ઇલેક્ટ્રોનિક પુરાવામાં સુધાકર ધર દ્વિવેદીના લેપટોપમાંથી રેકોર્ડિંગ, અવાજના નમૂના વગેરેનો સમાવેશ થતો હતો. ફેબ્રુઆરી 2011માં ટક્કલકીની ધરપકડ બાદ પૂરક ચાર્જશીટ દાખલ કરવામાં આવી હતી. તપાસ મુજબ, ષડયંત્ર જાન્યુઆરી 2008માં ફરીદાબાદ, ભોપાલ અને નાસિકમાં યોજાયેલી બેઠકોથી શરૂ થયું હતું, જ્યાં તેના પોતાના બંધારણ અને ધ્વજ સાથે ‘હિન્દુ રાષ્ટ્ર – આર્યાવર્ત’ બનાવવાની યોજના બનાવવામાં આવી હતી.

કેસ NIAને ટ્રાન્સફર અને કાનૂની ફેરફારો

2011માં, રાષ્ટ્રીય તપાસ એજન્સી (NIA) એ કેસનો કબજો લીધો અને ટ્રાયલ પ્રક્રિયા ઝડપી બનાવી. 13 મે 2016ના રોજ, NIAએ એક પૂરક ચાર્જશીટ દાખલ કરી જેમાં તેણે MCOCAની કલમો પડતી મૂકી, કહ્યું કે ATS દ્વારા કાયદાનો ઉપયોગ શંકાસ્પદ છે. NIAએ એવો પણ આરોપ લગાવ્યો હતો કે ATSએ પુરાવા ખોટા બનાવ્યા હતા અને બળજબરીથી કાર્યવાહી કરી હતી. એજન્સીએ ઘણા સાક્ષીઓના નિવેદનો ફરીથી રેકોર્ડ કર્યા હતા, જે ATSને અગાઉ આપેલા નિવેદનોથી વિરોધાભાસી હતા. NIAએ એમ પણ કહ્યું હતું કે ATSએ સાક્ષીઓને ધમકી આપી હતી અને ડરાવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો.

પ્રજ્ઞા ઠાકુર અને 6 અન્ય આરોપીઓને મુક્ત કરવાનો ઇનકાર

27 ડિસેમ્બર 2017ના રોજ, ટ્રાયલ કોર્ટે ઠરાવ્યું કે MCOCA લાગુ પડતો નથી, પરંતુ પ્રજ્ઞા ઠાકુર અને છ અન્ય આરોપીઓને મુક્ત કરવાનો ઇનકાર કર્યો. તેમને UAPA, IPC અને વિસ્ફોટક પદાર્થો અધિનિયમ હેઠળ ટ્રાયલનો સામનો કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો. પુરાવાના અભાવે ત્રણ આરોપીઓને નિર્દોષ જાહેર કરવામાં આવ્યા. ડિસેમ્બર 2018માં ટ્રાયલ શરૂ થઈ હતી. એક આરોપીએ વિસ્ફોટની ઘટના વિશે જ પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા હતા, જેના કારણે માલેગાંવના ઘણા ઘાયલ લોકોને જુબાની આપવા માટે મુંબઈ જવાની ફરજ પડી હતી. ફરિયાદ પક્ષે કુલ 323 સાક્ષીઓને બોલાવ્યા હતા અને કોલ ડેટા રેકોર્ડ અને વોઇસ સેમ્પલ જેવા ટેકનિકલ પુરાવાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો.

ટ્રાયલ અને સાક્ષીઓ

કોર્ટમાં જુબાની આપવાનો વારો આવે તે પહેલાં જ 26 સાક્ષીઓનું મૃત્યુ થયું, જ્યારે 39 સાક્ષીઓ નિવેદનો આપીને પલટી ગયા. તે જ સમયે, 282 સાક્ષીઓએ ફરિયાદ પક્ષને ટેકો આપ્યો. ફરિયાદ પક્ષે તેની મૂળ સાક્ષી યાદીમાંથી 41 સાક્ષીઓને પણ દૂર કર્યા હતા. કેટલાક આરોપીઓ, ખાસ કરીને પ્રજ્ઞા ઠાકુરે, ATS પર કસ્ટોડિયલ ટોર્ચરનો આરોપ લગાવ્યો હતો. લાંબી સુનાવણી પછી, 19 એપ્રિલ 2025ના રોજ, સ્પેશિયલ જજ એ.કે. લાહોટીની કોર્ટે ચુકાદો અનામત રાખ્યો હતો, જે હવે 31 જુલાઈના રોજ સંભળાવવામાં આવી રહ્યો છે.